Review - Portal 2

Zaterdagmorgen 9 uur. Uit mijn ooghoeken merk ik door het raam de staalblauwe lucht op. Een voorzichtig voorjaarszonnetje kriebelt op mijn gezicht. Het belooft een mooie dag te worden. Maar niet voor mij. Ik ga naar een plek waar zelfs de meest heldere zonnestralen niet kunnen binnendringen. De plicht roept. Met een ruk sla ik het gordijn dicht. Terwijl de rest van de wereld zich de pleuris zoekt naar digitale aardappelen, haal ik met klamme handjes Portal 2 uit zijn doosje. Hier zouden naar ruwe en volkomen willekeurige schatting zo’n miljoen mensen een moord voor begaan. Vooraleer ik mijn avontuur als verwaarloosbaar testsubject begin, moet ik even glimlachen. Dit is een dag waarop ik de beste job ter wereld heb. Ruim twintig speluren en twee bloeddoorlopen ogen later heb ik op ieder mogelijk paneel in Aperture Science een portaal geplaatst en is die gedachte alleen maar sterker geworden. Dit zijn de momenten die je bijblijven. Hier doe je het voor.

We willen ons bij voorbaat verontschuldigen dat we de meest geweldige superlatieven op u zullen loslaten. Want als er één spel is, dat al die lof verdient, dan moet het Portal 2 wel zijn. Bent u dan ook met het verkeerde been uit bed gestapt, hebt u net in een superzure citroen gebeten of bent u gewoon van nature uit een grommende brompot, gelieve dit artikel niet te lezen. Hier wordt alleen maar geschuddebuikt van het lachen.

SCIENCE OFFICE

Want Portal 2 moet het net als zijn voorganger voor een groot stuk van zijn humor hebben. De lachsalvo’s beginnen al tijdens de tutorial wanneer je voor het eerst kennismaakt met de sympathieke Wheatley, een persoonlijkheidsbol die zich zorgen maakt over de toestand van Aperture. In de tijd tussen beide episodes heeft het complex immers serieus te lijden gehad onder de afwezigheid van huisbazin GLaDOS, de knettergekke AI die je op het einde van de eerste Portal onschadelijk kon maken. Wheatley ziet in jou het ideale hulpmiddel om hem te bevrijden van de monorail waar hij al heel zijn leven aan gebonden zit en haalt je dan ook uit je winterslaap. Of je nu de singleplayer campagne speelt of  met een vriend de ronduit geweldige coöperatieve testen wil tackelen, Portal 2 draait hoe dan ook om vriendschap en samenwerking. Zonder je maatje overleef je in co-op niet eens de eerste stuitervlucht over een Aerial Faith Plate, en ook Chell maakt zonder Wheatley geen schijn van kans om ooit te ontsnappen uit Aperture. Zijn manische geblaat werkt ook ongelofelijk hard op je lachspieren. Dit is komediegoud! Dat de mechanische bol met het grote blauwe oog vertolkt wordt door een weergaloze Stephen Merchant, de man die samen met Ricky Gervais het hilarische The Office pende, helpt uiteraard. Merchants performance is zo belachelijk goed dat je bij momenten je scherm zal onderproesten Er indt een briljante monoloog plaats wanneer Chell op het punt staat om een gevaarlijke sprong te maken. Wheatley wijst erop dat ze springveren aan haar voeten heeft, dus dat ze zich geen zorgen moet maken. Net op het moment dat je de sprong wil wagen, voegt hij eraan toe dat je schedel en je rug niet beschermd zijn. Ook je knieën niet, dus dat je maar best op je voeten land aan doet om goed te landen. En zo gaat hij wel drie minuten door. De timing, de intonatie en het onmiskenbaar sappig Britse accent van de man zijn niet te versmaden toevoegingen aan een sowieso erg interessant geschreven personage.  

THE POTATO IS A LIE

Lang duurt onze zorgeloze triomftocht niet want per ongeluk wekken we GLaDOS opnieuw tot leven. Zonder dralen gooit ze ons ontsnappingsplan in de prullenbak, waarna we opnieuw voor haar wetenschappelijke testkar gespannen worden. Portaalgeweer in de hand en puzzelen maar! In de eerste testkamer volstaat het van met je portalen enkele hoogteverschillen te overbruggen, maar algauw zal Chell zich op meer geavanceerde technieken moeten beroepen. Door van grote hoogte in een portaal te springen, kan ze de opgebouwde snelheid gebruiken om over afgronden te springen. Het duurt ook niet lang voor grote rode knoppen en vierkante kubussen met elkaar moeten herenigd worden om naar de volgende testruimte te gaan. Voor en na iedere test vindt een eenzijdige woordenwisseling met GLaDOS plaats. Het zit haar duidelijk hoog dat je haar op het einde van het vorige spel vermoord hebt. De koude en emotieloze toon van weleer heeft plaatsgemaakt voor een woekerende drang naar wraak, die ze evenwel niet kan voltrekken omdat je het enige levende testsubject in Aperture bent. Om haar woede te kanaliseren, probeert ze je op allerhande manieren te viseren. In plaats van een moorddadige gek, gedraagt ze zich veel meer als een jaloerse vriendin. Ze maakt opmerkingen over je uiterlijk, treitert je met verhaaltjes over de buitenwereld, probeert je psychisch te breken door je relatie met de Weighted Companion Cube af te kraken en gooit er af en toe toch eens een subtiele doodsbedreiging tussen. Dit alles uiteraard in de erg gekende en grappige stijl die we van de AI gewend zijn. En ook al zal je GLaDOS ditmaal heel wat persoonlijker leren kennen, toch vinden we dat onze favoriete krankzinnige AI de kroon van Portal 2-superster aan Wheatley moet laten. Portal 2 zit net als het origineel boordevol plotwendingen en hoewel we er niet al te veel over willen weggeven, kunnen we u wel verklappen dat de gekende testkamers niet de enige locaties zijn waar het spel zich afspeelt. En zoals steeds is niet alles wat het lijkt en heeft iedereen een verborgen agenda…  

INTIMIDERENDE EERSTE ONTMOETING

Maar of je nu portalen schiet in de door de tand der tijd aangetaste testkamers of je vertoeft elders, er zullen altijd puzzels moeten opgelost worden om verder te geraken. Net als de humor is ook het puzzeldesign van een ongekend hoog niveau. De nieuwe elementen die Valve gebruikt om de gekende portaalformule wat meer pit te geven, zijn stuk voor stuk erg origineel en zorgen voor de nodige afwisseling. Excursion Funnels bijvoorbeeld zijn tunnels van kinetische energie waar spelers en objecten in blijven zweven en een Aerial Faith Plate is een mooi woord voor een katapult die je door de ruimte slingert, net zoals Thermal Discouragement Beam een wetenschappelijke omschrijving is voor een gloeiend hete laserstraal. Deze stralen kunnen als schakelaar gebruikt worden maar leuker is om er onschuldige turrets mee in de fik te zetten. De schelle pijnkreetjes van de robots die in vlammen opgaan, zijn hilarisch. Voor een psychopaat. De combinatie van deze nieuwe elementen zorgt voor redelijk wat uitdaging. Want waar de allereerste Portal – eens je de verschillende technieken onder de knie had – vrij makkelijk was, kunnen de puzzels in Portal 2 na verloop van tijd heel intimiderend worden. Vooral wanneer verschillende nieuwe elementen in één ruimte met elkaar gecombineerd worden, zinkt de moed je op het eerste zicht vaak in de springveren. In de reguliere testkamers hintten de stippellijnen van LED-lampjes naar een mogelijke oplossing, maar daarbuiten sta je er helemaal alleen voor. En als je dan plots in een ruimte arriveert waar je een Excursion Funnel, Hard Light Bridge (brug gemaakt van puur licht waar spelers op kunnen lopen) en Aerial Faith Plate moet combineren met drie soorten gels, krab je wel eventjes in je haar.

TRIAL AND FUN

Gelukkig laat Valve heel wat ruimte tot experimenteren en dat is soms dan ook de enige manier om tot de correcte oplossing te komen. Op drie vierde van het spel kom je in een kamer met slechts drie gelfonteinen. Repulsion (blauwe) gel zorgt ervoor dat het bekladde oppervlak extreem veerkrachtig wordt en met Propulsion (oranje) gel zoef je als een sneltrein over de ingesmeerde oppervlaktes. De sleutel tot de oplossing ligt echter in het derde soort gel namelijk Conversion gel. Met deze witte gel maak je oppervlakken waar je voorheen geen portalen op kan plaatsen portaalporeus. Eens je als een professionele pleisteraar de kamer hebt gewit, kan je met de overige gels een parcours beginnen bouwen. Tot die oplossing kan je enkel komen door op een plezierige manier aan trial en error te doen. Of een genie te zijn. Doordat het spel je op elk moment laat saven en er standaard heel wat checkpoints zijn, is het geen ramp als je eens op zoek gaat naar de bodem van een eindeloze afgrond. Je zal dus heel zelden twee keer hetzelfde moeten doen en zo hoort het ook. Dit laat je ruimte genoeg om te experimenteren en vaak zal het antwoord op een puzzel je invallen terwijl je willekeurig een aantal dingen uitprobeert. Portalen op verschillende plekken zetten, proberen snelheid halen, eens te pletter storten, het is een integraal deel van het probleemoplossend proces. Beetje bij beetje vallen de puzzelstukjes op een deftige manier  in elkaar en eens je het hele plaatje vlekkeloos voor de geest hebt, word je grijze massa overvallen door een eurekagevoel dat te vergelijken is met een spetterend intellectueel orgasme. Goh, wat ben ik slim!

VERVALLEN PERFECTIE

Maar niet alleen je intellect wordt bevredigd, ook je oren zullen weer op en top verwend worden. Muzikaal is Portal 2 van alle markten thuis. In de testruimtes word je getrakteerd op erg knappe elektronische composities maar door de speakers van het centrum schalt evengoed jazz of klassiek. De audio geeft de sfeer goed weer en is op zijn best wanneer je de diepste krochten van Aperture ontdekt. Een dreigend en mysterieus muziekje ondersteunt je ontdekkingstocht, waardoor je zowaar een zweem Bioshock voorbij hoort vliegen. De stemacteurs Stephen Merchant, JK Simmons (die de gestoorde Aperture Laboratories oprichter Cave Johnson speelt) en Ellen McLain geven het beste van zichzelf en zorgen voor memorabele personages, ook al verrichten ze zelden handelingen. Erg knap hoe deze karakters accuraat neergezet worden door louter dialoog. Nog maar eens het bewijs dat Valve erg getalenteerde schrijvers in dienst heeft. Ook wat grafische motoren bouwen betreft is Valve bij de besten maar de weliswaar zwaar geüpdatete Source-engine heeft het tegenwoordig lastig om zijn grijze haren te camoufleren. Portal 2 ziet er dan ook een beetje gedateerd uit, wat vooral te merken valt aan de weinig gedetailleerde kantoren en de afwezige interactie met objecten. Gelukkig maakt het spel met de stijl veel goed wat het aan technologisch uitblinken ontbeert. Voordeel aan de oudere technologie is dat Portal 2 vlot op pc’s met bespottelijk lage systeemeisen kan draaien, zodat zoveel mogelijk mensen kunnen meeportalen.     

ERWTENLICHAAM EN ATLAS

Dat is goed nieuws voor de geweldige co-op mode, waaraan men veel aandacht heeft besteed. Hierin ga je op stap met P-body en Atlas, een turretchassis en een karakterbol op poten die door GLaDOS simpelweg Orange en Blue worden genoemd en voor testdoeleinden zijn uitgerust met een portaalgeweer. De robots worden door de AI gebruikt om een veertigtal moorddadige tests tot een goed einde te brengen. Hoewel deze tests dezelfde technieken gebruiken als de singleplayer is de concrete implementatie ervan helemaal anders, maar daarom niet minder geniaal. Heel vaak zal één speler de andere moeten helpen om obstakels te overwinnen. Zo kan Orange in een voor hem gemaakte oneindige portaalloop tollen waarna Blue hem kan lanceren door één van de portalen op een nieuw oppervlak te knallen. In een andere test moet iemand met een kubus een Thermal Discouragement Beam afbuigen naar verschillende schakelaars om een weg vrij te maken voor de andere robot. De puzzels zitten heel goed in elkaar en hoewel sommige je brein echt op de rooster leggen, kom je mits wat coöperatief breinbreken wel tot de oplossing. Met je Pingtool kan je je teammakker op bepaalde zaken in de omgeving wijzen. Handig, want “daar” is nu eenmaal niet honderd procent accuraat. Wanneer je een test volbracht hebt, kan je elkaar innerlijk omhelzen of een stuntelige high five geven. Het zint GLaDOS echter maar niets dat Orange en Blue – machines nota bene! – steeds dichter naar elkaar toegroeien – het zijn toch geen mensen! – en dus zal ze proberen om tweedracht te zaaien. Wanneer Orange bijvoorbeeld te pletter stort, zal de AI zeggen: “Dat is waar Blue, dat was erg grappig!” Als je sterft, word je onmiddellijk gereassembleerd zodat je de test opnieuw kan aanvatten. Ook in de co-op campagne is het zodoende moeilijk om een grote bron van ergernis te vinden. Daar de focus meer op de proeven ligt terwijl het verhaal slechts een achtergrondfunctie vervult, is deze mode misschien iets minder boeiend dan de singleplayer. Dat zegt vooral veel over de kwaliteit van de verhaalcampagne want dit blijft desalniettemin één van de beste – zo niet dé beste – co-op campagnes die we ooit speelden.  

GEEN TOEVALVE

Is – zoals Valve zelf beweert – de singleplayer van Portal 2 nu  beter dan het in ons ogen nauwelijks overtroffen Half-Life 2? Moeilijk te geloven, toch? Het is sowieso lastig om direct te vergelijken daar ze zo verschillend van opzet zijn. Maar hoewel de invloed van Gordon Freemans tweede avontuur onmogelijk te onderschatten is, vinden we Portal 2 op zijn minst even goed en misschien zelfs dat tikje beter. Op de frequente laadtijden na (een klein schoonheidsfoutje dat beter meevalt op pc) rijdt Valve immers een foutloos parcours. Twintig uur (13 singleplayer en 7 co-op) gespeeld op twee dagen, geen seconde verveeld, geen moment geërgerd en toch zwaar op de proef gesteld. Dat is iets wat je nog maar heel zelden tegenkomt. Geen enkele puzzel is onoverkomelijk en door het slimme systeem van opslaan wordt experimenteren aangemoedigd en beloond. Bovendien zijn de puzzels uit de singleplayer erg gevarieerd en geven ze zoveel voldoening wanneer je er eentje oplost. Tel daar nog eens de dialogen die je luidop zullen laten schaterlachen en een knappe co-op met een respectabele lengte bij en je hebt een uniek spel dat zich netjes in mijn persoonlijke top vijf aller tijden nestelt, waar sinds vandaag dus twee Valve-titels in staan. Dat is geen toeval meer. Dat is grote klasse. We nemen er nota van. Gigantisch succes.